دماوند دو شهر داشت:
🔺در منابع از دو شهر دماوند بنام های ویمه و شلنبه بیشتر از همه یاد شده است.
🔹در حدود العام آمده است:«ویمه و شلنبه دو شهر است از حدود کوه دنباوند و اندر وی به تابستان و زمستان سخت سرد بود.»(۱٠۲۸سال قبل)
🔸 ابودلف درباره شهر دماوند نوشته است:«دنباوند عبارتست از دو شهر یکی ویمه و دیگری شلمبه نام دارد، در هر یک از آنها مسجدی است، در میان دو شهر دهکده های زیاد و کوههای بلند یافت می شود و نیز دره ای بنام هیر (هبر) است که بسیار عجیب و پر از درخت و آبهای معدنی جاری می باشد و آب آن به خوار می رود.»(۱٠۶٠سال قبل)
🔹در اشکال العالم درباره ی شهر دماوند آمده است:«ویمه و شلنبه دو موضع اند خردتر از خوار از ناحیت دماوند و ایشان را آبها بسیار و بستانهای بیشمار انگور و جوز و مویه های دیگر فراوان.»(۱٠٠٠سال قبل)
🔸اصطخری نوشته است:«ویمه و شلنبه به ری متصل است.» و ابن فقیه نوشته است:«ویمه و شلنبه اینها روستاهایی است که در آنها منبر است.»(۱٠۵٠سال قبل)
🔹 دراحسن التقاسیم آمده است:«دماوند روستایی گسترده در راه طبرستان در میان کوهستان است شهر گردو و میوه است.»(۱۰۲۵سال قبل)
🔸[ کتاب تاریخ دماوند و آثار تاریخی آن، مسعود نصرتی، ص ۴۰]
💠 به تماشای دماوند
… حالا به تماشای دماوند می رویم. وای که چه شهر زیبا و دلفریبی که به هیچ شهر دیگر شباهت ندارد!
➖پنهان از نظرها در فرورفتگی کوهستان ها آشیانه ساخته و دامنه عریان و یکپارچه خارای آنها گرداگردش حصار کشیده اند. از این کوهساران نهرهای فراوانی بسوی شهر روانند. هر چه هست جویبار است و نهر است و رودخانه که بر روی سنگ ها می غلتند و شادمانه زمزمه سر داده اند.
➖شهر یکپارچه بوته ودرخت است، سراسر گل است و باغ میوه و بوستان. هم درختان بلوط و چنارهای کهنسال پانصد ششصد ساله دارد با تنه های استوار عظیم، پوشیده از چین خوردگی های عمیق و شاخه های سنگین و هم سپیدارهای جوان و لرزان، با غروری معصومانه که به کمترین وزش بادی در هم شکسته می شوند و شاخ و برگ های شاداب آنها پیوسته در ترنّم است.
➖ رنگ سبز تیره و روشن این مجموعه دار و درخت در زمینه های اخرایی و قهوه ای سوخته و حنایی سنگ هایی که دامنه سراشیب کوه های مجاور را پوشانده اند سخت برجسته و نمایان است. آب نهرها تنها صرف آبیاری باغ های اطراف شهر نمی شود بلکه همانطور جوشان و خورشان در قلب منطقه دماوند پیش می تازد.
➖ خیابان اصلی شهر از دو راه باریک تشکیل شده که در کنار خانه ها و در امتداد رودخانه و در دو سوی آن کشیده شده اند و درختان بید کهنسال شاخ های نرم و بی حال خود را در آب رودخانه غوطه داده اند.
✍🏻کلود آنه – جهانگرد و نویسنده فرانسوی – سال ۱۹۰۹ میلادی – حدود ۱۱۲ سال قبل
💠درددل
🔹از دو خاطرات بالا از منطقه دماوند،متوجه می شویم شهرستان دماوند،منطقه ای سرسبز،با کشاورزی مستعد وباغاتی مملو از درختان میوه بوده است ولی در دهه های اخیر چه بر سر منطقه آورده ایم، که دائما افسوس گذشته را می خوریم.
🔸اگرچه صحرای کشاورزی و زراعت در محدوده شهرستان به لحاظ کوهستانی بودن کمتر از محدوده بیابانی و دیمزار بوده است ولی در همه روزگاران تا دوره اخیر (تا زمان دست اندازی به زمین های زراعی و تبدیل آن به مسکونی) در سطح استان تهران حرف اول را می زد.
💠بر این اساس:
🔹یادکنیم از کیلان و ساران و ….، منطقه ای با باغات قیسی و زردآلو که محصولاتش صادر می شد و محله گاراز (اتحاد فعلی) آن محل استراحت کامیون داران برای حمل قیسی بود.
🔸یاد کنیم از آبسرد با باغات سیب و زمین های زراعی سیب زمینی و گل های زینتی
🔹یاد کنیم از دماوند با سیب های شمیرانی، مشکی، گلابی های منحصر به فرد و زمین های زراعی گندم و جو
🔸یاد کنیم از محصولات لوبیای چیتی فراوان، سیب زمینی بی نظیر، خیار و صیفی جات با عطر ویژه و گل های زینتی
🔹یاد کنیم از نهرها و جویبارهای بی نظیر، چاه های پرآب و پرفشار که فکر می کردیم برای همیشه پر آب می ماند.
🔸یاد کنیم از باغات و زراعت هایی که حالا تبدیل به جنگلی از آهن و سیمان شده اند.
💠و یادآوری کنیم که اگر به داد دماوند (با همه گستره جغرافیایی آن از کیلان تا آبعلی و از روستاهای پشت کوه تا مشاء) نرسیم در آینده نزدیک و در سال های نه چندان دور باید بگوییم:
🔸یاد کنیم از گردوی دماوند، عسل دماوند، سیب درختی دماوند، گیلاس و آلبالوی دماوند و …
💠شهرستان دماوند در حال از دست دادن دو گوهر گرانبهای کشاورزی خود است:
🔹زمین های مفید کشاورزی
🔸آب زراعی
🔺در مورد “زمین” باید گفت مساحت کل زمین شهرستان ۱۹۳۰۰۰ هکتار است که بیش از نود درصد آن منابع طبیعی و دیمزار است و حدود ۶ درصد کشاورزی دائر است که متاسفانه مورد تخریب و دست اندازی دست های پنهان و آشکار است. وقتی شهرستان ما بیش از ۲۵۰۰ بنگاه معاملات املاک از دورترین نقطه تا مرکز داریم و همراهی خود مردم به هر دلیل نیز وجود دارد، باید شاهد باشیم که دماوند از منطقه خوش آب و هوا با زمین های زراعی و باغات ارزشمند به منطقه ای ویلانشین تبدیل شده است.
🔹حدود دو ماه قبل برای زیارت به آئینه ورزان رفته بودیم، در سربالائی عزیمت به آبشار ائینه ورزان مشاهده کردیم در مقایسه با ۷ سال پیش صدها ویلای کوچک و بزرگ افزوده شده که نمای زیبای آن منطقه را به جنگلی از شیروانی های رنگارنگ تبدیل کرده است و این نمونه در همه جای شهرستان از گرمابسرد تا آرو و پشت کوه، از کیلان و آبعلی تا سرخده و رودافشان قابل مشاهده است.
🔺در مورد آب هم که قصه پر غصه سال های اخیر دیار سرسبز شهرستان است که کم و بیش در همه جای منطقه وجود دارد و اگر تدبیری اندیشیده نشود در آینده ای نه چندان دور با خطر بی آبی مواجه می شویم.
🔺حکایت دماوند، حکایت غریبی است که چندی قبل در یک کلیپ تصویری بازگو کردیم ( ۲۲ اسفند ۹۹) ؛ که در ملایر برای هر ۷۲ نفر یک کارگاه مبل منبت وجود دارد و در دماوند برای هر ۱۰۰ نفر یک بنگاه املاک!!! حال چه کسی باید برای این معضل چاره جویی نماید؛ الله اعلم
