▫️فرهنگ عمومی
فرهنگ به عنوان مهمترین حوزه اندیشه ای و رفتاری جامعه نیازمند بررسی مداوم است و با توجه به اینکه امروزه نقش و جایگاه حوزه فرهنگ در اجتماع رو به گسترش است؛ ضرورت هماهنگی بیشتر با صاحب نظران، برنامه ریزان و فرهیختگان این حوزه متناسب با نیازهای فرهنگی – اجتماعی روز کشور احساس می شود.
⚪️فرهنگ عمومی نیز وجوهی از فرهنگ یک جامعه است که عامه مردم ضمن اینکه از آن اثر می پذیرند، بر آن تاثیر نیز می گذارند. مردم بی اختیار از فرهنگ جاری الهام می گیرند و با کنش یا واکنش های خود در تقویت یا تغییر آن سهیم هستند. لذا این شکل گیری و همچنین تغییر فرهنگ عمومی در فرآیندی تاریخی، تدریجی و نامحسوس میسر است، از همین روست که برای فرهنگ عمومی نمی توان مبدع، مخترع و سازنده ای جز آحاد مردم و کلیت جامعه معرفی کرد. همچنان که خرده فرهنگ هایی را که مختص بخشهای خاص یک جامعه است را نمی توان به عنوان فرهنگ عمومی تلقی نمود.
⚪️مقولاتی که در فرهنگ عمومی می گنجد، گاه موضوعاتی عینی، مشهود و چشمگیرند، مانند وضعیت معماری و شهرسازی، چگونگی نوع پوشش مردم، نوع تردد در معابر، شیوه رانندگی و … که در یک نگاه گذرا و ظاهری هم می توان آنها را رصد کرد. اما بخشی از فرهنگ نیز نامحسوس و نامرئی است و تنها آثار و عوارض آن مشاهده می شود که با نگاه مقطعی و ظاهربین شناخته نمی شوند، مانند دامنه مهربانی و دلسوزی نسبت به یکدیگر، حس تعاون و همیاری، میزان دقت در کار و وجدان کاری جامعه، حس مسئولیت پذیری، درجه قانون گرایی و احترام به حقوق دیگران و … لذا برای شناخت آنها باید در زوایای رفتار و مناسک یک جامعه کنکاش کرد و ردپای آنان را جست.
⚪️تجربه نشان می دهد که هر جا گروهی خاص درصدد تغییر رفتار فرهنگی جامعه برآمده و از ابزارهای قانونی و الزام آور برای این کار بهره جسته اند، چندان توفیقی حاصل نشده است. اما گاه رسانه ای با تاثیرگذاری در افکار عمومی و فرهنگ سازی، در درازمدت رفتاری را تغییر داده و نهادینه کرده اند. لذا در حوزه فرهنگ، مشارکت عمومی و پذیرش آحاد یک جامعه امری ضروری و حیاتی می باشد. پذیرش و باور عمومی شرط اصلی ماندگاری و گسترش فرهنگی است.
⚪️به طور خلاصه درباره ویژگی ها و شاخص های فرهنگ عمومی می توان چنین گفت:
۱- فرهنگ عمومی دارای دو جهت «عینی» و «اعتباری» است که می بایست هر دو را مد نظر قرار داد (وجوه بارز و ظاهری- وجوه اخلاقیات)
۲- فرهنگ عمومی حوزه ای از نظام فرهنگی جامعه است که پشتوانه آن اجبار قانونی و رسمی نیست، بلکه تداوم آن در گرو اجبار اجتماعی اعمال شده از سوی آحاد جامعه و تشکلها و سازمانهای غیردولتی (غیررسمی) است. برخلاف حوزه فرهنگ رسمی که در نهایت، اجبار فیزیکی از آن حمایت می کند، حوزه فرهنگ عمومی عمدتاً بر پذیرش و اقناع استوار است و عدم پایبندی به آن، مجازات به معنای حقوقی کلمه را در پی ندارد. به عبارت دیگر مفهوم فرهنگ عمومی در تقابل مردم ـ دولت مفهوم پیدا می کند.
۳- فرهنگ عمومی مولفه هایی از فرهنگ است که تاثیرات آن عام و فراگیر میباشد و عامه مردم در کیفیت آن نقش دارند و از شیوه رفتارهای عمومی مردم یا عرف و عادات و رسوم و زبان ساخته می شود، و یا تاثیر مشهود میپذیرد، و عموم جنبه ها و عرصه ها و زندگی مردم را تحت تاثیر قرار می دهد و عموم مردم نسبت به آنها حساسیت و شناخت دارند.
۴- فرهنگ عمومی، سازندگان و عاملان خاص خودش را دارد که دولت تنها بر بخشی از آنها نظارت می کند، لذا نزدیک شدن به فرهنگ عمومی و اصلاح آن از طریق بخشنامه و مصوبه میسر نیست.
۵- فرهنگ عمومی مانند کل نظام فرهنگی و فرهنگ، در چهار وجه ظاهر می شود: درونی، روانی، نمادی، نهادی. از این رو می توان رگه های فرهنگ عمومی را در همه این جلوه ها یافت. فرهنگ عمومی، در کنار فرهنگ رسمی، در همه حوزه های زندگی اجتماعی، خانواده، حکومت، اقتصاد و آموزش و پرورش و نظایر اینها حضور دارد. از این رو نمیتوان آن را به حوزه مشخصی محدود ساخت.
💠شورای فرهنگ عمومی
با گسترش روزافزون مقوله های فرهنگی و تاثیر بسزای آن بر شیوه های رفتاری مردم، اهمیت رسالت شورای فرهنگ عمومی در تعیین اهداف، سیاست گذاری و برنامه ریزی هدایت فرهنگ عمومی بیش از پیش جلوه گر می شود.
⚪️مواجهه به هنگام با تحولات فرهنگی و اجتماعی جامعه و قرار گرفتن در مسیر توسعه، همگام با استمرار هم اندیشی دستگاه های عضو در عرصه آینده پژوهی و سیاست گذاری فرهنگی از جمله فعالیتهای مهم این شورا برشمرده می شود.
⚪️می دانیم که شورای فرهنگ عمومی در هر سطحی (شهرستانی، استانی و …)، متشکل از مهمترین دستگاههای اجرایی، نهادهای فرهنگی و … گستره مورد نظر بوده و اعضای شورا می بایست با مطالعه و دقت نظر تمام براساس دستور جلسه، در نشست مذکور حضور یابند و به جمع بندی نقطه نظرات و چشم انداز حاصله بپردازند.
⚪️موضوعات مهمی همچون سبک زندگی، هویت ایرانیان، تحکیم وحدت ملی، سنجش ارزشهای فرهنگی، باورها و گرایشهای ایرانیان، سرمایه های فرهنگی – اجتماعی، شاخص های فرهنگ عمومی، خانواده، اخلاق عملی در فرهنگ عمومی، آداب شهروندی و … بدیهی است در چنین نشستی اصراری نخواهد بود که سهم قابل توجهی از زمان جلسات به گزارش دهی دستگاهها از عملکرد جاری خود و یا فعالیتهای پیش رو بگذرد.
⚪️در شهرستان دماوند از ابتدای فعالیت و تشکیل شورای مذکور به سال ۱۳۷۴ تا اکنون جمعاً ۱۱۰ جلسه تشکیل گردیده که حاصل آن ۲۱۶ دستور جلسه و ۳۳۷مصوبه بوده است.
⚪️اینکه شورای فرهنگ عمومی دماوند در برش شهرستانی از چالشها و راهبردهای مرتبط با فرهنگ عمومی، چقدر فعال و موفق بوده، بماند برای مقالی دیگر.
⚪️ لذا اشاره به موضوع فرهنگی دیگری را از گرامیداشت روز فرهنگ عمومی وام گرفته و به ذکر مختصری از مشکلات فعالان عرصه فرهنگ بسنده خواهیم کرد.
