دکتر عباس خسروانی در یادداشتی نوشت: یکی از حوزههایی که در آن تحول بنیادین صورت گرفته حوزه علم و فناوری است. به عبارتی انقلاب اسلامی گام بلندی برای غلبه بر عقبماندگی تاریخی و عبور از مرزهای دانش و دستیابی به پیشرفتهترین فناوریها با هدف ایجاد تمدن نوین اسلامی بود.
پیشرفت علمی همواره یکی از دغدغههای اصلی مقام معظم رهبری طی ۳ دهه اخیر بوده و هست. “مسئلهی پیشرفت علمی را که بنده سالها است روی آن تکیه میکنم، همچنان مورد تکیه است. باز هم عرض میکنم: العِلمُ سُلطان،(شرح نهجالبلاغه، ابن ابیالحدید، ج۲۰، ص۳۱۹.) علم اقتدار است، علم قدرت است و باید دنبال علم بود”.(۱۳۹۹/۰۲/۲۸، بیانات در ارتباط تصویری با نمایندگان تشکلهای دانشجویی).
این دغدغهمندی و هدایتها همراه با توکل بر خدا و تلاش بیوقفه و جهادگونه، باعث شد تا فرزندان این سرزمین عزم خود را برای جبران عقبماندگیهای علمی جزم کنند و امروز به گواه نهادهای معتبر علمی جهان، سرعت پیشرفت علمی در ایران ۱۱ برابر سرعت متوسط رشد علم در جهان است. این عدد حکایت از آن دارد که ایران با چه سرعت بالایی در حال کم کردن فاصله خود با کشورهای پیشرفته جهان است.
در حالی که قبل از انقلاب اسلامی، نزدیک به ۷۰ درصد بزرگسالان کشور بیسواد بودند و کمتر از ۴۰ درصد کودکان میتوانستند به مدرسه بروند، اکنون رقم باسوادی در کشور به بیش از ۹۵ درصد رسیده است. نهضت سوادآموزی با توجه به تأکید ارزش علم در اسلام، یکی از اقدامات بسیار خوب نظام جمهوری اسلامی در ایران بود.
همچنین بر اساس گزارش سایماگو طی سالهای ۱۹۹۶ تا ۲۰۱۵، رتبه جهانی تولید علم ایران از ۵۳ به ۱۶ در جهان ارتقاء یافته است.
رتبه جهانی تولید علم ایران در رشته انرژی اتمی از ۸۳ به ۱۱ ارتقا یافته است. رتبه جهانی تولید علم ایران در رشته نانو و نانوتکنولوژی از ۵۷ جهان به ۱۶ ارتقاء یافته است. رتبه جهانی تولید علم ایران در رشته بیوتکنولوژی از ۵۶ به ۱۴ جهان ارتقاء یافته است.
رتبه جهانی تولید علم ایران در رشته مهندسی هوافضا از ۴۳ به ۱۱ جهان ارتقاء یافته است. رتبه جهانی تولید علم ایران در رشته پزشکی از ۵۴ به ۱۹ جهان ارتقاء یافته است. رتبه جهانی تولید علم ایران در رشته شیمی از ۴۸ به ۱۱ جهان ارتقاء یافته است.
رتبه جهانی تولید علم ایران در رشته فیزیک و نجوم از ۶۴ به ۱۹ جهان ارتقاء یافته است. همچنین بر اساس گزارش سازمان بینالمللی آیسسکو، جمهوری اسلامی ایران در میان ۵۷ کشور اسلامی از لحاظ علمی و پژوهشی و ثبت اختراع در رتبه اول کشورهای اسلامی قرار دارد.
سهم جمهوری اسلامی در تولید علم در سال ۱۹۷۸ برابر با ۰٫۰۹۵ درصد (نود و پنج هزارم) بوده که به ۱٫۸۸ درصد (یک ممیز هشتاد و هشت) در سال ۲۰۱۷ رسیده یعنی با بیست برابر افزایش از جایگاه ۴۳ به جایگاه ۱۶ ارتقا یافته است.
بررسی اعداد منتشر شده در سایت سایمگو، ایران را به عنوان اثرگذارترین کشور علمی در غرب آسیا معرفی میکند. تجزیه و تحلیل آمار و ارقام ۶ سال گذشته نظام رتبهبندی سایمگو علاوه بر اینکه پیشرفت دانشمندان ایرانی در تولید و ارائه مقالات علمی در آسیای غربی را نشان میدهد، حکایت از صدرنشینی ایران در سالهای پیاپی دارد.
بر اساس آمار و ارقامی که توسط نظام رتبهبندی سایمگو منتشر شده، ایران با ارائه و انتشار بیش از ۴۳۸۸ سند علمی در صدر جدول کشورهای غرب آسیا قرار گرفته است. دادههای سایمگو نشان میدهد در سال ۲۰۱۵ نیز محققان ایرانی به عنوان برترینهای آسیای غربی ۴۴ هزار و ۴۱۲ سند علمی ارائه و منتشر کردهاند.
پیشرفتهای ایران بعد از انقلاب در سایر عرصههای علمی نیز چشمگیر است از جمله فناوری نانو که از آن به عنوان موج «چهارم انقلاب صنعتی» یاد میکنند و ایران در سالهای اخیر شاهد تجهیز بیش از ۸۰ آزمایشگاه نانو به جدیدترین فناوریهای نانو بوده تا جایی که ایران را در رتبه چهارم کشورهای پیشرو صنعت نانو قرار داده است.
ایران پس از انقلاب با ورود به عرصههای فناوری هستهای نیز گامهای بزرگ و خیرهکنندهای را در این زمینه برداشته است.
همچنین حوزه «سلولهای بنیادی» که امروزه از اهمیت ویژهای برخوردار است و بسیاری از کشورها سعی دارند که در این خصوص به دستاوردهای نوین و منحصر بهفردی برسند مورد توجه دانشمندان ایرانی بوده تا جایی که اخیرا جزء ۱۰ کشور برتر جهان معرفی شده است.
به فرموده رهبر معظم انقلاب؛ «پیشرفت در شرایط تحریم، یکی از نقاط مهم قوت کشور است. در سختترین شرایط تحریم، کشور پیشرفت کرده. در چه چیزی پیشرفت کرده؟ یکی در مقوله علم و فناوری… ما در زمینه هستهای پیشرفت کردیم، در زمینه فناوری زیستی پیشرفت کردیم، در فناوری نانو پیشرفت کردیم، در فناوری انرژیهای نو پیشرفت کردیم، در صنایع هوافضا پیشرفت کردیم، در ساخت ابررایانهها پیشرفت کردیم، در مسئله بسیار مهم سلولهای بنیادی پیشرفت کردیم، مسئله شبیهسازی همینجور، در رادیوداروها همینجور، در نانوداروهای ضد سرطان همینجور؛ اینها همه جزء دانشهای سطح بالای دنیاست… ما در اینها پیشرفت کردیم؛ این در حالی بود که درهای انتقال دانش از همه سوی دنیا روی ما بسته است». (۱۳۹۰/۵/۱۶)
یکی از آفتهای فرایند رو به رشد علمی ایران، ناامیدی است. روحیهای مضر که تلاش شده با القای آن به بدنه جامعه و با ناکارآمد نشان دادن انقلاب در تحقق آرمانها و اهداف خود، نسل جوان را نسبت به آینده ناامید و دچار روزمرگی کنند.
ناکارآمد جلوه دادن انقلاب اسلامی از روی جهل و غرضورزی و نه تحقیق و بررسی در دستور کار رسانههای معاند قرار گرفته است در حالیکه واقعیت امر از پیشرفتهای چشمگیر در عرصههای مختلف حکایت دارد و هر جا که پیشرفت کم بوده یا حتی پسرفتی بوده، روحیه انقلابی در آنجا کمرنگ بوده است.
به فرموده رهبری معظم: “در هر بخشی از بخشهای گوناگون صنعتی و فنی و علمی و تحقیقاتی که ما با روحیهی جهادی وارد شدیم، پیش رفتهایم. روحیهی جهادی یعنی چه؟ یعنی اعتقاد به اینکه «ما میتوانیم»؛ و کارِ بیوقفه و خستگیناپذیر و استفاده از همهی ظرفیت وجودی و ذهنی و اعتماد به جوانها”.(۱۳۸۴/۱۰/۱۴، بیانات در دیدار کشاورزان)
