کلیات آسیب های اجتماعی در شهرستان دماوند ( بخش دوم )

دسته دوم :آسیب های مربوط به حوزه فرهنگ و شرایط عمومی کشور:

این بخش از آسیبها مربوط به منطقه جغرافیایی خاصی نیست و تقریبا در همه جای کشور دیده می شود و حتی به نوعی آسیب های جهانی محسوب می شود ومربوط به شرایط جغرافیایی نمی باشد، بلکه به نوعی محصول شرایط جهانی وفرهنگ برخاسته از مدرنیته است.

🔴 اشاره به برخی از مهمترین عناصر موثر این فرهنگ در تولید آسیب های موجود خالی از لطف نیست.

🔸فرد گرایی(Individualism ):

این دیدگاه به نوعی جهان بینی خاصی است که تاکید زیادی دارد بر خواهش ها وتمایلات فرد واصالت دادن به آنها در برابر چیزهای دیگر.

فردگرایی را می‌توان جهان‌بینی‌ای تصور کرد که فرد در مرکز آن قرار دارد. اهدافِ فردی، ویژگی‌های منحصربه‌فرد، فرمان راندن بر خویشتن، کنترلِ شخصی در عین احترام به فردیت دیگران و توجه به مسائلِ اجتماعی از خصوصیاتِ این نوع جهان‌بینی است.
شاید سخنان زیبایی همچون احترام گزاردن به خواسته های افراد انسانی، آزادی فرد در به فعلیت رساندن ظرفیت ها و فرمان راندن برخویش و آزادی فرد در رسیدن به خواسته هایش جذابیت زیادی داشته باشد.

اما روی دیگر این سکه پر زرق وبرق در جایی نمایان می شود که این ادعا در دستان انسانهایی قرار می گیرد که تمایلات حیوانی شان بر خواسته های انسانی شان غلبه دارد، آیا برای آنان دربرابر موج کشش ها وجذابیت های حیوانی ای که در این آزادی بی حد و حصردر جامعه جولان خواهند داد، سپری که مدافع جامعه انسانی و اخلاق باشد وجود خواهد داشت؟ باید گفت: این موج جامعه را غرق در تمایلات حیوانی کرده و از تعهد به انسانیت و تعهد به خانواده و تعهد به اخلاق چیزی باقی نمی گزارد.

🔹”فهم نادرست ازآزادی”

درفهم حکیمانه برای آزادی چهارچوبی ازجنس عقل ، شرع وقانون در نظر گرفته می شود، چرا که با نگاهی عمیق انسان هوشمند متوجه این نکته می شود که دم از آزادی زدن بدون هیچ قید وحصری نتیجه اش چیزی جز در افتادن انسان در ورطه حیوانیت نخواهد بود.

در فهم عامیانه ای که از آزادی وجود دارد افراد هر نوع عمل خارج از چهارچوبی را به استناد آزادی در عمل کردن و آزادی در تصمیم گیری برای خود در جامعه رواج می دهند، اگر یک معتاد به مواد مخدر را بازخواست نماییم که چرا با خود و بدن خود چنین می کنی شاید اولین پاسخش این باشد این بدن خودم است و راهی است که انتخاب کرده ام و به شما ربطی ندارد، این نوع نگاه به مقوله آزادی سخیف ترین نگاه و با کمال تاسف رایج ترین نگاه در عموم جامعه است .
این نگاه با تکیه بر گسترده شدن ارتباطات و بوجود آمدن رسانه های فردی و غیر پاسخگو به قانون رواج و گستردگی بیشتری پیدا کرده است. در نگاه فرد گرایانه که اصالت را به خواسته هاو تمایلات فردی انسان می دهد، این مسئله تقویت می شود که زندگی خودم ،تصمیم خودم ,مسیر خودم و خیلی از خودم های دیگر انسان را به فردی خود خواه و غیر مسئول در قبال جامعه و دیگران بدل می کند وخود را محق می داند که آزادانه هر مسیر ناصحیحی را رفته وترویج نماید.

🔸”دین گریزی”:

دین به عنوان یکی از مهمترین جبهه های مقابله با آسیب های روانی و اجتماعی با ترویج اخلاق ونشان دادن مسیر درست زندگی از جمله مهمترین سنگر های حفظ فرد وجامعه در برابر آسیب ها است.
اینکه چه عللی می تواند باعث دین گریزی شود بسیار جای بحث و گفتگو دارد اما فرار از دین وقیودات دینی به عنوان یکی از عواملی که باعث شده است تا آسیب های اجتماعی وفردی نمود بیشتری پیدا نمایند.

🔺حال که به برخی از مبانی که می توانند مولَِد آسیب های اجتماعی باشند اشاره نمودیم به برخی از مصادق آسیب های اجتماعی که حاصل برخی از آسیب های فرهنگی است، اشاره می نماییم.

۱-دسته اول آسیب های مربوط به حوزه خانواده

⚪️طلاق :
در میان آسیب های فرهنگی مربوط به حوزه خانواده با توجه به آمارها وپرونده های موجود در دادگستری منطقه دماوند میزان طلاق و جدایی زن وشوهر ها بیشترین میزان فراوانی را دارد که این آسیب مربوط به چند عامل مختلف است که به نوعی از میان رفتن باورهای سنتی به تقدس خانواده و کاهش پایبندی و تعهد به پیمان ازدواج به نوعی حاصل از نگاه فرد گرایانه غربی است که تعهد به زندگی مشترک و پذیرش مسئولیت های زندگی خانوادگی را به شدت کاهش می دهد در این میان نداشتن مهارت های زندگی مشترک و ناتوانی در مواجهه با ناملایمات زندگی مشترک از جمله مهمترین عوامل شکست زندگی های نو پا است. شرایط سخت اقتصادی و آسیب های حوزه فضای مجازی نیز می تواند به تشدید این آسیب کمک نماید.

⚪️خیانت در روابط همسری:

از جمله آسیب هایی است که در شرایط موجود کشور و به تبع آن منطقه دماوند دیده می شود که این نیز حاصل برخی عوامل خاص فرهنگی همچون کاهش تعهد به حوزه خانواده و پیروی از خواسته های نفسانی و از دیگر عوامل این آسیب به مشکلات عاطفی ویا مشکلات جنسی ما بین همسران نیز می توان اشاره نمود.

⚪️خشونت:

از جمله آسیب هایی که در حوزه خانواده دیده می شود خشونت است خشونت والدین با فرزندان ویا خشونت یکی از زن و مرد نسبت به دیگری که گاه این خشونت ها ممکن است منجر به آسیب های بدنی به فرزندان خانواده ویا یکی از زن و مرد شود این آسیب اجتماعی ناشی از انواع ناراحتی های روانی است که گاه در افراد بروز کرده و عرصه خانواده را به محیطی نا امن تبدیل می کند.

⚪️ فرار از خانه و خانواده:

از جمله آسیب هایی است که معمولا در خانواده های پر تنش وبحرانی وجود دارد تنش های استرس زا و عدم امنیت روانی و به دنبال آنها خشونت های بدنی در برخی موارد باعث می شود که گاه فرزندان از خانه وخانواده خود گریزان شوند که این آسیب در جامعه به عنوان بحران دختران فراری نیز معروف شده است.

⚪️ خود کشی:

از جمله آسیب هایی که در منطقه دیده شده مسئله بسیار خطرناک خود کشی است که آنرا در محدوده آسیب های حوزه خانواده گنجاندیم چرا که نقش بحران های درون خانواده در پدید آمدن این آسیب پر رنگ است و گاه نقش عوامل اقتصادی و همچنین بیماری های روانی همچون افسردگی در این آسیب بسیار جدی است.

۲-دسته دوم آسیب های حوزه عمومی جامعه

در این بخش به آسیب هایی می پردازیم که مربوط به حوزه عمومی جامعه است و احیانا مربوط به حوزه خاصی نیست هر چند که آسیب های مربوط به حوزه خانواده در این حوزه می تواند نقش پر رنگی داشته باشد.

⚪️ اعتیاد:
از جمله آسیب هایی با فراوانی بالا در منطقه دماوند که تقریبا در بسیاری از نقاط کشور به عنوان یکی از آسیب های مهم شناخته می شود اعتیاد به مواد مخدر سنتی و یا صنعتی از جمله آسیب هایی است که نهاد های مختلف اجتماعی را درگیر خود نموده است از کوچکترین نهاد یعنی خانواده گرفته تا نهاد های بزرگی چون نهاد های انتظامی وامنیتی وهمچنین نهاد بهداشت و نهاد فرهنگ و سیاست به خاطر میزان فراوانی و هزینه های بسیار گزافی که به کشور تحمیل می کند درگیر این معضل مهم اجتماعی هستند این معضل و معضل طلاق در منطقه دماوند در لیست آسیبهای اجتماعی رتبه های نخست را دارند.

⚪️حاشیه نشینی:

شاید در مراجع رسمی و آمارهای عمومی کشور منطقه دماوند از جمله مناطق درگیر با معضل حاشه نشینی نباشد اما به صورت واقعی این آسیب در دماوند وجود دارد که حاصل سیاست های غلط برخی مسئولان دولتی سالیان قبل در منطقه دماوند در ترویج مهاجرت های بی قاعده و قانون و غیر عاقلانه بوده است که این آسیب مادر به نوع خود مولد برخی از آسیب های اجتماعی دیگر همچون قاچاق وفروش مواد مخدر، سرقت ودیگر عناوین مجرمانه بوده است.

⚪️سرقت
یکی از عناوین مهم آسیب های اجتماعی در دماوند که در کنار طلاق و اعتیاد در ردیف های اول لیست آسیب ها قرار دارد سرقت است.
در سالهای اخیر یکی از مهمترین عناوین مجرمانه که هم نهاد های امنیتی و انتطامی را در گیر خود نموده و هم در نهاد قضایی بیشترین آمار پرونده ها را دارد همین آسیب سرقت است که این معضل اجتماعی زاییده از آسیب مادر یعنی حاشیه نشینی است، گزارشات زیادی از سرقت ماشین ها ولوازم منزل گرفته تا سرقت گردو در منطقه دماوند در سالها اخیر دیده وگزارش شده است.

⚪️مهاجرت های غیر قانونی:
در سال های ۱۳۹۴تا ۱۳۹۷ آمارهای غیر رسمی حضور سی هزار نفر مهاجر غیرقانونی از کشور همسایه یعنی افغانستان را فقط در منطقه آبسرد ودماوند گزارش میداد.
گمانه ها بر این است که با اوضاع داخلی فعلی افغانستان این آمارها را به شدت افزایش دهد. هر چند عمده افراد مهاجر در منطقه به عنوان نیروی کار مشغول فعالیت های مفید بوده اند، اما آسیب های خطرناکی نیز در میان آنان گزارش شده است که از جمله آنان مشارکت برخی از مهاجرها در قتل و درگیری ها و حتی سرقت ها و زور گیری ها و تجاوز به عنف نیز در میان گزارشات وجود دارد.

بحث پایانی
در میان های عمومی آسیب های وابسته به حوزه تکنولوژی های ارتباطی و فضای مجازی نیز وجود دارد که بحث مفصل وجداگانه ای را می طلبد که امید است درآینده بتوانیم آنها را نیزدر مقاله ای جداگانه بررسی نماییم.